انار نی‌ریز در برزخ بودن یا نبودن

یکی از افتخارات نی‌ریزِ ما بی‌تردید محصول انارِ آن است که بیشتر، نی‌ریز را در جهان به آن می‌شناسند.

در طول سالیان دراز، کشاورزان و باغداران پرشماری شبانه‌روز زحمت کشیده و با تلاش فراوان و خستگی‌ناپذیر توانسته‌اند نام انارِ ما را پرآوازه کنند و تاجران زیادی را از کشورهای دیگر راهی باغات نی‌ریز کنند.

این محصول، توان ارزآوری بالایی داشته و دارد و همواره به لطف آن، سرمایه‌هایی وارد نی‌ریز شده و برای عده‌ای اشتغال در پی داشته است.

این روزها اما انار و انارکار نی‌ریزی، حال و روز خوشی ندارد. از یک طرف خشکسالی چندین و چند ساله، و آفاتِ جان‌سخت، و از طرفی وضعیت نابسامان و چندپاره‌ی بازار فروش، امان انارکار را گرفته و او را در برزخ بلاتکلیفی قرار داده به حدی که نه راه پس دارد و نه راه پیش.

سال به سال وضعیت آب بحرانی‌تر می‌شود و آفاتِ کشاورزی خسارت‌بار تر؛ بازار فروش هم که خود حکایت دیگری است از دلال‌های کاربلد که در طول سال که باغدار با خون دل درخت خود را آب می‌دهد و خار آن را به جان و تن می‌خرد، استراحت می‌کنند و فقط چند هفته مانده به برداشت محصول پیدایشان می‌شود و با اسکناس‌های خود، حکم می‌رانند و سروری می‌کنند.

از ٤ هفته پیش گزارش‌های دامنه‌داری توسط خبرنگار باتجربه ما آقای عابد نعمتی در زمینه محصول انار و تولید و فروش آن تهیه شد که طی آن، سخنان باغداران را شنیدیم و در ادامه‌ی ماجرا، مدیر و کارشناسان جهاد کشاورزی نی‌ریز هم توضیحاتی ارائه دادند که در همین شماره به پایان رسید.

نتیجه گزارش ما این بود که آنچه مستقیم به این محصول ارزشمند لطمه می‌زند ١- خشکسالی ٢-آفت و بویژه کرم گلوگاه ٣- بازار فروش و ٤-ضعف حمایت دولت است که به روشنی در صحبت‌های باغداران هم وجود داشت،می‌باشد.

اما در پشت پرده‌ی این ماجرا، مشکل جدی دیگری نیز وجود دارد که توجهی به آن نمی‌شود و آن، ارتباط ضعیف و گاهی نبودِ ارتباط بین کشاورز از یک سو و جهاد کشاورزی از سوی دیگر است. البته هر کدام از طرفین ماجرا تقصیرِ این مشکل را به گردن دیگری می‌اندازد...

کشاورزان می‌گویند: کارشناسان جهادکشاورزی به ما سر نمی‌زنند و سراغی از ما نمی‌گیرند، از ما حمایت تسهیلاتی نمی‌کنند، در حمایت‌ها تبعیض وجود دارد، اصل را رها کرده و به فرعیات می‌پردازند، در طول سال یک بار هم آنها را نمی‌بینیم، و ...

جهادکشاورزی هم می‌گوید: ٢ هزار ساعت کارگاه ترویجی داشته‌ایم، تعداد کارشناسان ما کم است و پاسخگوی این همه باغدار نیست، باید خودِ باغداران با ما ارتباط داشته باشند در حالی که اصلاً پیدایشان نیست، هیچ باغداری نیست که در طول سال به او سر نزنیم، وظیفه ما هدایت باغداران به کلینیک‌های تخصصی است، کارگاه ترویجی می‌گذاریم ولی باغداران استقبال نمی‌کنند، و ....

همه‌ی اینها اما اصل وجود «مشکل ضعف و نبود ارتباط» را انکار نمی‌کند. مسلم است که برایند و نتیجه‌ی این ضعفِ ارتباط بین کشاورز و جهادکشاورزی، نابودی بخش زیادی از محصول مهم انار در طول سال است؛ و این یعنی هدررفت سرمایه و کار باغدار و همچنین صرف مقادیر زیادی آب که در این خشکسالی‌ دامنه‌دار، حکم کیمیا را دارد.

چرا باید اینگونه باشد؟

همانطور که در گزارش هم آمده، برخی باغداران به لطف ارتباط قوی خود با جهادکشاورزی توانسته‌اند محصول بهتر و بیشتری تولید کنند.

به نظر می‌رسد تقصیر این وضعیت هم بر گردن باغداران است و هم جهادکشاورزی؛ گرچه وظیفه بخش دولتی سنگین‌تر است.

اگر باغداران کارِ گروهی کنند و اتحادیه‌ انارکاران را به تحرک بیندازند، در این صورت جهادکشاورزی با اتحادیه روبه‌رو است نه تک‌تک باغداران؛ اتحادیه‌ای که قدرت اجرایی بالاتری داشته و حرفش خریدار بیشتری دارد و البته هماهنگ‌تر عمل می‌کند. جالب است که در طول این گزارش حتی یک بار هم نامی از اتحادیه انارکاران نه توسط باغداران و نه جهادکشاورزی به میان نیامد. چرا اتحادیه اینقدر منفعل باشد که انارکاران از یک طرف در برابر دولت و از طرفی در برابر دلالان انار احساس تنهایی کنند؟ آیا این به انفعال و کم‌کاری اتحادیه و ضعف کارِ گروهی خودِ باغداران برنمی‌گردد؟

از طرفی باغداران نباید منتظر بنشینند تا کارشناسی پیدا شود و کلونِ در باغ آنها را بزند و نجاتشان دهد. آنها باید برای نجات حاصل دسترنجشان، خود پیشقدم شده و از کارشناسان مشاوره بگیرند.

جهادکشاورزی نیز وظایف مشخصی دارد که به طور روشن و صریح در پایگاه اینترنتی وزارتخانه آمده است. گزیده‌ای از این  شرح وظایف که با بحث مرتبط است در ادامه می‌آید:
- تهیه و اجرای نظام‌های اطلاع‌رسانی کشاورزی و استقرار نظام‌های آماری .

- برنامه‌ریزی لازم در زمینه تأسیسات و زیرساخت‌های مورد نیاز تولیدکنندگان کشاورزی.

- استفاده از فناوری‌های نوین توسعه کشاورزی و دامی.

- افزایش بهره‌بروری، کاهش ضایعات و بهبود کیفی تولید محصولات و فرآورده‌های بخش کشاورزی.

- آموزش روش‌ها و فنون نوین کشاورزی و دامداری به تولیدکنندگان مربوط.

- بهینه‌سازی الگوها و نظام‌های بهره‌برداری در بخش کشاورزی و ارزیابی و اصلاح مستمر آنها.

- برنامه‌ریزی و ارائه نتایج پژوهش‌های انجام شده به کارکنان، تولیدکنندگان و بهره‌برداران بخش کشاورزی و نیز شناخت مسائل و مشکلات آنها و اقدام در جهت رفع آن از طریق اجرای برنامه‌های ترویجی.

- تجهیز و نوسازی مزارع و باغ‌ها به منظور استفاده مؤثر از منابع و نهاده‌های کشاورزی و ارتقای بهره‌وری در فرآیند تولید با تأکید بر بهبود بهره‌وری از آب.

- اتخاذ تدابیر لازم به منظور افزایش بهره‌وری از عوامل و منابع تولید کشاورزی و دستیابی به الگوهای کشت متناسب با منابع آب در دسترس.

- برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم به منظور تشخیص و مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی و نظارت بر ورود، تولید، توزیع و مصرف سموم مورد نیاز بخش کشاورزی.

- حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و تشکیل صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و فراهم آوردن تسهیلات لازم برای تأمین اعتبارات مورد نیاز تولید کنندگان بخش کشاورزی.

- اجرای سیاست‌ها و روش‌های حمایتی و بیمه‌ای و پرداخت خسارت به تولیدکنندگان خسارت دیده .

- پیشنهاد برنامه‌های تنظیم بازار محصولات کشاورزی و فرآورده‌های دامی و نیز قیمت تضمینی به منظور حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی به هیأت وزیران و خرید بموقع محصولات کشاورزی.

- فراهم آوردن تسهیلات و امکانات و انجام هماهنگی‌ها و پیگیری‌های لازم برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی.

اینها گزیده‌ای از وظایف مهم جهادکشاورزی است که اگر اجرا شود، بخش کشاورزی ما در همین شرایط سخت خشکسالی نیز احیا می‌شود و نجات می‌یابد.

کما این که کشاورزی امروز بیشتر از سرمایه، بر پایه تحقیقات و بررسی‌های کارشناسانه بنا شده و مبارزه با آفات بیشتر از پول، کار علمی می‌خواهد.

امید که با پیوند نزدیک کشاورز و بخش دولتی، کشاورزان ما تواناتر شوند و انار نی‌ریز نجات یابد و کرم گلوگاه انار، پنجه‌های خود را از گلوی انار و انارکار نی‌ریزی بردارد و به این زحمت‌کشان رنج‌دیده مجال تنفس دهد.

چنین باد