/ معمولاً ٢٠ درصد آموزشها منجر به اشتغال مستقیم می‌شود
/ همزمان ١٦ تا ١٧ دوره آموزشی همیشه فعال است
/ بودجه تبلیغات نداریم
/ بیش از ٦٠ درصد شاغلان در صنعت از کانال فنی حرفه‌ای گذشته‌اند
/ ٢٤١٧ نفر در سال ٩٧ در کلاسها شرکت کرده و ١٥٠٦ نفر قبول شده و گواهینامه گرفته‌اند
/ دوره جدید گوهرتراشی را در ماه‌های آینده راه‌اندازی می‌کنیم
عابد نعمتی، نی‌ریزان فارس:
شاید بیشتر مردم از کلاسهای رایگان فنی حرفه‌ای اطلاع نداشته باشند؛ دوره‌هایی که به گفته اساتید و کارآموزان آن، می‌تواند برگ برنده اشتغال آینده آنها به حساب بیاید.
این رشته بیکاری ندارد
عباس زردشت که از سال ١٣٨٤ مدرس رشته جوشکاری و بازرسی جوش در فنی حرفه‌ای نی‌ریز است، می‌گوید: «اگر کسی واقعاً دنبال کار باشد، در این رشته بیکاری وجود ندارد و بالای ٨٥ درصد منجر به اشتغال می‌شود.»
دوره‌هایی که او درس می‌دهد، از دو ماه و نیم تا شش ماه متغیر است که به عقیده وی کارآموز در این مدت خبره می‌شود و بیرون می‌رود.
به بیان وی، بیش از ٤٠ درصد نیروهای کارخانه‌های منطقه، کارآموزان همین مجموعه بوده‌اند.
شاید به دلیل اشتغال بالای این رشته باشد که استقبال از آن خوب است. هر چند به عقیده زردشت، اگر کسی اگر بخواهد خبره‌تر شود، باید دوره‌های دیگری را که تکمیل کننده دوره‌های قبل هستند، بگذراند.
صحبت از اطلاع‌رسانی که می‌شود، او می‌گوید: «تا به حال به تبلیغات فکر نکرده‌ام؛ شاید وقتی متقاضی بالا باشد، من فکر می‌کنم همه می‌دانند.»
حمیدرضا دیمه‌کار، امید رادپور و رضا رستگار سه هنرجوی او هستند. آنها معتقدند اگر مدرک فنی حرفه‌ای را در کنار مدرک دانشگاهی داشته باشند، برای اشتغالشان برگ برنده است.
آنها از طریق دوستانشان از دوره‌های جوشکاری فنی حرفه‌ای مطلع شده‌اند و معتقدند خیلی از کارخانه‌ها اگر نیرو بخواهند، از طریق فنی حرفه‌ای جذب می‌کنند.
دوره جوشی که تخصصی و صنعتی است و آنها می‌گویند در یک دوره چند ماهه، به اندازه کارآموزی چند ساله در یک کارخانه یا کارگاه تجربه و مهارت کسب می‌کنند.
این سه نفر، امکانات کارگاهشان را خوب و در حدنیاز توصیف می‌کنند.
اطلاع‌رسانی ضعیف است
مجید بابری، عرفان دلخوش و عباس کشاورز اما امکانات کارگاه برق را بسیار کمتر از توانمندی و دانش استادشان می‌دانند. می‌گویند: «امکانات در حد درجه ٢ است؛ در حالی که استاد ما توانایی آموزش درجه ١ و پی ال سی و سیم‌پیچی موتور را دارد.»
آنها که تحصیلات دانشگاهی هم دارند، می‌گویند ٧٠ درصد رشته برق را همین جا و در دوره «مونتاژ کار و نصاب تابلوهای برق صنعتی» یاد گرفته‌اند. جایی که از طریق همکلاسی‌های دانشگاهشان با آن آشنا شده‌اند.
این سه نفر، آموزشها را در حدی می‌دانند که به راحتی وارد صنعت شوند؛ ولی می‌گویند چون پارتی نداریم نمی‌شود.
«وضعیت کار خراب است. فولاد مردادماه ثبت‌نام کرده و هنوز خبری نشده است. سیمان خاکستری هم همین طور.»
دلخوش اما معتقد است اگر کسی کارآفرین باشد، این مهارتها خیلی راحت‌تر منجر به اشتغال می‌شود. مثل خودش که دوست دارد در آینده سازنده دستگاه‌های تولید آجر باشد.
حسین ذرت‌کار مربی آنها است و ٢٤ سال است که رشته برق ساختمان و صنعتی درس می‌دهد. دوره‌ای که ٦ ماه طول می‌کشد.
به گفته وی حداقل نیمی از برق‌کاران نی‌ریز زیر دست او آموزش دیده‌اند و همین حالا هم خیلی از کسانی که در این صنف کار می‌کنند، برای آموزشهای تکمیلی از جمله ایمنی کار و برخی مدارهای پیشرفته به فنی حرفه‌ای می‌آیند.
ذرت‌کار امکانات و مواد مصرفی‌شان را خوب ارزیابی می‌کند. اما می‌گوید: «اگر تجهیزات داشتیم، می‌توانستیم دوره‌های سیستم انرژی خورشیدی، دوربینهای مداربسته، سیستم خانه هوشمند، PLC و ... را هم آموزش دهیم.»
وی اطلاع‌رسانی در این حوزه را ضعیف ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «من ٢٥ سال سابقه این کار را دارم؛ ولی هنوز مردم می‌پرسند هزینه دوره شما چقدر است؟»
نیازمند تجهیزات
این مربی کمبود استادکار برق صنعتی را تأیید می‌کند و می‌گوید: «برق صنعتی استانداردی دارد که باید طبق آن تدریس کنیم. اگر بخواهیم همه مباحث آن را بگوییم و درجه یک آن را تدریس کنیم، نیاز به امکانات و تجهیزات داریم. البته خود کارگاه‌های صنعتی هم باید بگویند ما نیاز داریم و با فنی حرفه‌ای در تعامل باشند.»
مهدی مرادی رئیس فنی حرفه‌ای شهرستان نی‌ریز اما این موضوع را قبول ندارد و در گفتگو با ما می‌گوید: «هم استادش را داریم و هم کارگاهش را. چند سال است این رشته را آموزش می‌دهیم. حالا یا کارآموزان نمی‌مانند، یا کار نمی‌کنند یا کسی که به چنین استاد کاری نیاز دارد از آن خبر ندارد. »
محمود زارعی از سال ١٣٨٦ مدرس پرورش زنبور عسل و سرویس و نگهداری تراکتور و تیلر است و می‌گوید: «٩٠ درصد کارآموزان من تجربه خوبی پیدا می‌کنند و اگر علاقه داشته باشند، مشغول به کار می‌شوند. چون برخی از رشته‌ها مثل زنبورداری زودبازده است و هزینه‌ها و سرمایه ثابت در مدت زمان کمی باز می‌گردد.»
او هم استقبال از این کلاسها را خوب ارزیابی می‌کند. چون مثل خیلی از رشته‌ها، ظرفیت آن در پرتال فنی حرفه‌ای برای هر دوره ١٥ نفر است و خیلی زود پر می‌شود.
کار در منزل و نقش فضای مجازی
مرکز آموزش فنی حرفه‌ای خواهران نیز که در بلوار ولیعصر، بعد از هنرستان باهنر واقع است، پر تکاپو به نظر می‌رسد و رشته‌های خاص خودش را دارد.
سعیده بنایی مربی کارگاه الکترونیک و صنایع دستی است که همیشه به رشته فنی و بخصوص برق علاقه داشته. اما می‌گوید: «خانمها بیشتر به صنایع دستی و کار در منزل علاقه دارند و ازآن استقبال می‌کنند.»
او دوره‌های نقاشی روی سرامیک و شیشه (ویترای) و میناکاری سفال را آموزش می‌دهد.
بنایی دوره میناکاری سفال را بر اساس استاندارد آموزشی درجه ٢ می‌داند. هر چند می‌گوید: «ما سعی می‌کنیم تا جایی که امکان دارد، این دوره ٤ - ٥ ماهه را به درجه یک سوق دهیم که البته بستگی به امکانات، ساعتهای کلاسی و همت هنرجو دارد.»
به بیان وی، شرایط اقتصادی جامعه باعث شده خانمها بیشتر از قبل به مشاغل خانگی روی آورند و کمک خرج خانواده باشند. زنانی که بنایی می‌گوید بیشتر از طریق فضای مجازی به عرضه محصولات خود می‌پردازند و کسب درآمد می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: «اگر بشود دوره‌های بازاریابی را گذاشت، موفق می‌شوند و درصد اشتغالشان از حدود ٥٠ درصد به ٩٠ درصد می‌رسد.»
با وجود نیاز قشر وسیعی از جامعه به این آموزشهای رایگان، بنایی اطلاع‌رسانی در این زمینه را ضعیف ارزیابی می‌کند.
کارگاه آموزشی رشته میناکاری سفال نیاز به کوره دارد و او می‌گوید مواد مصرفی را معمولاً فنی حرفه‌ای برای هنرجویان تهیه می‌کند.
مواد مصرفی را خودمان می‌خریم
اما بهشت ایران‌پور هنرجوی رشته ویترای و مینا کاری سفال می‌گوید: «هر چه بوده را خودمان آوردیم و چیزی در اختیارمان نگذاشتند. اگر کسی از نظر اقتصادی مشکل داشته باشد، فکر نکنم بتواند در همین کلاسهای رایگان هم شرکت کند. حتی ترازوی گرمی را که قبلاً در اختیار هنرجویان می‌گذاشتند، حالا هر کسی باید خودش تهیه کند.»
وی جزئیات این رشته را در اینترنت جستجو کرده و دنبال این بوده که شغلی برای خودش راه بیندازد.
هر چند می‌گوید: «من ندیدم در نی‌ریز کسی بتواند کاری در این زمینه راه بیندازد، از اینجا به شغل برسد و کارآفرینی کند. به نظرم باید تلاش و کوشش خودمان هم باشد.»
مریم آقاحسینی اما با انرژی می‌گوید: «١٠٠ درصد می‌توانم. خودم شرایط راه‌اندازی مغازه ندارم؛ اما در این زمانه اینستاگرام فضای جانبی جامعی است و من در فکرم از راه آن کسب درآمد کنم.»
او قبلاً در دوره‌های دیگر فنی حرفه‌ای شرکت کرده و به گفته خودش کیفیت بالای آموزشی آن را دیده و همین باعث شده که در این دوره نیز شرکت کند.
از کیفیت و امکانات راضی است و می‌گوید: «اینجا در کنار آموزش، درباره نحوه بازاریابی هم صحبت و راهنمایی می‌کنند.»
کارگاه ثابت نداریم
مریم شیخی مربی رشته‌های پته‌دوزی، کیف دوز چرم و گلیم‌بافی است.
به عقیده وی، کیفیت آموزشی باید طوری باشد که بتوان آن را به دیگران انتقال داد.
او می‌گوید: «تا ٩٠ درصد، آموزشها می‌تواند منجر به اشتغال شود؛ به شرطی که خودشان دنبالش بروند. از طرفی استقبال هم بستگی به فصل مدرسه‌ها دارد؛ چون با خانمهای خانه‌دار سر و کار داریم.»
شیخی امکانات کارگاهی را بسیار کم می‌داند و می‌گوید: «سیستم سرمایشی و گرمایشی ضعیف است. اگر بخواهیم کارگاه مخصوص کیف و چرم داشته باشیم، نیاز به تجهیزات زیاد و کارگاه ثابت داریم؛ مثل میزی که بتوان چرم را روی آن سوراخ کرد.»
او همچنین اطلاع‌رسانی را خیلی ضعیف می‌داند:
«بیشتر هنرجویان از طریق دوستانشان مطلع شده‌اند. خیلی‌ها خبر ندارند چنین کلاسها و دوره‌هایی وجود دارد. مطمئنم ٩٠ درصد خانمها از رشته کشت زعفران اطلاع ندارند. همان ١٠ درصد هم از کسانی هستند که در کلاسهای دیگر درس می‌خوانند.»
دوره‌های جدید بانوان
اعظم مستفیضی، رئیس مرکز آموزش فنی حرفه‌ای خواهران نی‌ریز هم شناخت مردم از این دوره‌ها را بین ٤٠ تا ٦٠ درصد می‌داند و می‌گوید: «از هر کسی می‌پرسیم از چه طریقی آشنا شده‌اید، می‌گویند از طریق دوستان و اقوام. من متأسفم که از این ظرفیت رایگان استفاده زیادی نمی‌شود.»
به بیان وی با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، بودجه تبلیغات خیلی کم شده است. هر چند به گفته خودش او سعی کرده از طریق فضای مجازی، بازدیدهای دانش‌آموزی، برگزاری نمایشگاه، مشاوره صبحگاهی و طرح کارورزی هنرستانها این دوره‌ها را به مردم بشناساند.
در این مرکز، شاخه‌های برق، صنایع دستی و کشاورزی که هر کدام ٥ الی ٦ رشته را به خود اختصاص داده‌اند که با وجود٤ کارگاه فعال و ٤ مربی، حدود ٢٣ رشته آموزشی به طور دوره‌ای و چرخشی در آن برگزار می‌شود.
به گفته مستفیضی، از کلاسهای هنری، طب سوزنی، کشاورزی و میناکاری سفال استقبال زیادی می‌شود.
او می‌گوید: «دوره‌های جدید گوهرتراشی را در ماه‌های آینده راه‌اندازی می‌کنیم. همچنین دوزندگی کیف و کفشهای چرمی و رشته تهیه کرمها و پمادهای گیاهی را در دستور کار داریم که شروع کلاسهای آن از دی ماه است.»
رئیس مرکز آموزش فنی حرفه‌ای خواهران بر خلاف شیخی مربی کیف‌دوز چرم، امکانات رشته‌های فعلی را خوب و جزو ٥ مرکز اول استان ارزیابی می‌کند. اما می‌گوید: «برای رشته‌های جدید واقعاً با کمبود تجهیزات مواجه‌ایم. امسال حدود ٨٠ نفر متقاضی گوهرتراشی داشتیم که تجهیزات آن را در اختیار نداشتیم.»
به گفته مستفیضی، هر دوره بین ٢٠ تا ٢٥ درصد منجر به اشتغال می‌شود و اکثراً اشتغال خانگی است.
شکاف بین صنعت و آموزش
مهدی مرادی، رئیس فنی حرفه‌ای شهرستان نی‌ریز تعداد کل حرفه‌های مرکز برادران و خواهران را ٥٠ تا ٦٠ حرفه ذکر می‌کند که همزمان ١٦ تا ١٧ حرفه همیشه فعال است.
در سایت اینترنتی NEYRIZ.FARSTVTO.IR لیست این حرفه‌ها قابل مشاهده است.
به گفته او، در طول سال هر مربی ٣ تا ٤ حرفه آموزش می‌دهد و همه رشته‌ها پوشش داده و برگزار می‌شود. ٢٤١٧ نفر در سال ٩٧ سر کلاسها آمده‌اند و ٢١٤٣ نفر معرفی به آزمون شده‌اند. از این تعداد، ١٥٠٦ نفر قبول شده‌اند و گواهینامه گرفته‌اند.
مرادی رشته‌های پرطرفدار را جوشکاری، اتومکانیک، تأسیسات، برق و صنایع دستی و کشاورزی در مرکز خواهران عنوان می‌کند و می‌گوید: «حرفه‌های کارآفرینی و ایمنی و بهداشت جدید است.»
او بر خلاف برخی مربیان فنی حرفه‌ای می‌گوید استقبال از این کلاسها خیلی کم شده. شاید به گفته او شکاف بین صنعت و آموزش یکی از دلایلش باشد.
مرادی می‌گوید: «صنعت، جزیره‌ای کار خودش را انجام می‌دهد و به سختی می‌توان بین صنایع و آموزشهای فنی رابطه تنگاتنگی ایجاد کرد. صنایع توقعاتی دارند که نمی‌توانیم پوشش دهیم و از طرفی ما نیز توقعاتی داریم. از جمله استاندارد ساعت کلاسها که زیادی آن مورد قبول آنها نیست؛ در حالی که مسئولان استان انتظار دارند روزانه ٨٠ تا ٩٠ نفر در این مرکز مشغول آموزش باشند؛ اما آمار ما کمتر است. »
به بیان رئیس مرکز فنی حرفه‌ای نی‌ریز، در آینده به شرط فراهم شدن تجهیزات، کارگاه هوشمندسازی ساختمان و انرژی‌های نو (شامل انرژی خورشیدی و ...)، کارگاه گوهرتراشی و تأسیسات حرارتی و برودتی راه‌اندازی می‌شود.
نوع نیازسنجی آنها درخواست مردم است. مربیان هم چندمنظوره هستند و همزمان بر اساس دوره‌های تخصصی که دیده‌اند، چند رشته را آموزش می‌دهند.
٢٠ درصد اشتغال مستقیم
به گفته مرادی، اگر بخواهیم تجهیزات به روز باشد، باید سالیانه ٢٠٠ تا ٣٠٠ میلیون تومان برای هر کارگاه هزینه کرد. هر چند او معتقد است بیش از ٧٠ درصد تجهیزاتشان به روز است.
وی از تزریق ٧٠ تا ٨٠ میلیون تومان تجهیزات به کارگاه‌ها در سال گذشته خبر می‌دهد که به گفته او پاسخگوی نیازها نیست و چند سالی یک بار اتفاق می‌افتد.
مرادی از وجود کارشناس رصد اشتغال در این مرکز خبر می‌دهد و می‌گوید: «معمولاً ٢٠ درصد آموزشها منجر به شغل مستقیم می‌شود که از نظر ما آمار خوبی است. ولی همه را نمی‌شود به طور دقیق رصد کرد؛ مثل کارآموزان زندانی یا دانشجویان و سربازان. اما می‌توانم بگویم بیش از ٦٠ درصد شاغلان در صنعت از کانال فنی حرفه‌ای گذشته‌اند.»
او هم از کمبود بودجه تبلیغاتی برای اطلاع‌رسانی خبر می‌دهد. وی تنها اقداماتشان در این راستا را برگزاری نمایشگاه در هفته ملی مهارت، شبکه‌های اجتماعی و اعلام در مراسم مختلف عنوان می‌کند و می‌گوید: «اگر بخواهیم دوره‌ها را اعلام کنیم، تقاضا آنقدر زیاد است که شاید پاسخگو نباشیم.»
مرادی در مورد اعطای وام به دوره دیدگان عنوان می‌کند: «در سال ٩٦ و در حوزه مشاغل خانگی وامهایی به افراد پرداخت می‌شد که آن را هم به صمت دادند. اما به هر حال، یکی از نیازهای وام اشتغال همین مدرک است.»
به گفته رئیس فنی حرفه‌ای شهرستان نی‌ریز، این مرکز آمادگی دارد اگر سازمانها یا افراد خاصی پیدا شوند که تقاضای آموزش حرفه و تخصصی را بدهند، پیگیری کند، درخواست مربی بدهد و کلاسهای آن را برگزار کند. اما می‌گوید تا به حال نشده کارخانه‌ای این را اعلام کند؛ هر چند می‌گوید با نظام مهندسی در برخی رشته‌ها تعامل داشته‌اند.
تقابل نیاز و امکانات
هر چند آموزشهای رایگان فنی حرفه‌ای می‌تواند تا حد زیادی مشکل اشتغال جامعه را حل کند و زمینه آن را برای همگان فراهم نماید، اما به نظر می‌رسد اگر حتی مشکل اطلاع‌رسانی حل شود، امکانات موجود جوابگوی متقاضیان نیست.
امکاناتی از قبیل تعداد کم مربیان که ظاهراً مجوز افزایش آن را ندارند و همچنین تعداد کم کارگاه‌های آموزشی و بعضاً چند منظوره و همچنین امکانات تجهیزاتی آن.
سازمانی که کارش آموزش است و کارآفرینی، حالا شاید به همین دلیل باشد که تمایل زیادی ندارد بیش از این سرش را شلوغ کند و افراد بیشتری را در صف و نوبت آموزش نگه دارد.
اعظم مستفیضی، رئیس آموزش فنی حرفه‌ای خواهران
کارگاه برق صنعتی
کارگاه جوشکاری
مهدی مرادی، رئیس فنی حرفه‌ای شهرستان نی‌ریز
کارگاه میناکاری روی سفال و ویترای
کارگاه جوشکاری
