تبعیض بین دختر و پسر در جامعه از جمله مسائلی است که اکثر خانمها از آن گلایه دارند. همین موضوع و مناسبت روز دختر ما را بر آن داشت تا نظر تعدادی از دختران و زنان نیریزی را بشنویم و پای درد دل آنها بنشینیم.
یک دختر خانم با پوشش امروزی (مانتو و شال) خودش را ١٥ ساله و محصل معرفی میکند. وقتی از وی در مورد این که آیا در جامعه بین دختر و پسر تبعیض وجود دارد میپرسم، میگوید: «بله، معلوم است که تبعیض وجود دارد. مثلاً برادر من تا دیر وقت میتواند بیرون از خانه باشد؛ ولی من اگر با دوستانم بیرون بروم، باید زود به خانه برگردم.»
لبخندی میزند و ادامه میدهد: «هر موقع هم که با دوستانم بیرون میرویم، بعد که به خانه برمیگردم، حتماً جر و بحث میشود.»
علتش را که میپرسم میگوید: «از نظر مادرم اگر تا دیر وقت بیرون باشم، ممکن است فامیل یا آشنایی مرا ببیند و زشت است. از نظر من خانوادهها باید دیدشان نسبت به این مسئله عوض شود. حداقل اجازه بدهند دخترها تا ساعت ٩ یا ١٠ و نیم بیرون باشند. نباید اینقدر ایراد بگیرند. ما که نمیخواهیم جای خاصی برویم؛ فقط در حد رفتن به یک کافیشاپ یا رستوران.»
دستش را به نشانه تأیید تکان میدهد و میگوید: «اما الآن نسبت به سالهای قبل تبعیض کمتر شده. مثلاً خواهر بزرگتر من حتی اجازه نداشت تنهایی بیرون برود. در این مورد باید با خانوادهها صحبت شود تا ما دخترها هم اینقدر اذیت نشویم. »
خانم ٤٤ سالهای که فروشنده است و متأهل، معتقد است در جامعه ما تبعیض بین خانمها و آقایان وجود دارد. او میگوید: «در جامعه خانمها محدودیت دارند. مباحثی هم که در جلسات دفاع از حقوق زنان مطرح میشود، بیشتر در حد حرف است. در جامعه ما کلاً هر طور حساب کنیم در حق خانمها ظلم شده است؛ مانند ورزش، تفریح، اشتغال و... »
همان طور که سعی دارد کار مشتری را راه بیندازد، ادامه میدهد: «درست است که خانمها در جامعه شغل دارند و مقام کسب میکنند؛ ولی باید برای آنها ارزش بیشتری قائل شد. چون ارزش زنان پایین آمده و فساد در جامعه و کمبود امنیت اجازه نمیدهد دخترها تا دیر وقت بیرون باشند. اعتیاد هم در بین خانمها زیاد شده و همین مسئله باعث میشود خیلی از خانوادهها اجازه ندهند دخترانشان تا دیر وقت بیرون باشند. باید مشکل بدحجابی و فساد در جامعه مدیریت شود.»
یک خانم چادری با عجله در حال رفتن به محل کارش است؛ اما با این حال به سؤالاتمان پاسخ میدهد. وی در عین حال که به تبعیض بین دو جنس مخالف واقف است، دیدگاه متفاوتی نیز دارد. او معتقد است برخی خانوادهها بین دو همجنس هم تبعیض قائل میشوند. مثل برخی اقوام و آشناهایمان که بین پسرها یا دخترهایشان فرق میگذارند و آنها را سرخورده میکنند.
این خانم میگوید: «من خودم دو دختر دارم و تا به حال بینشان تفاوتی قائل نشدهام.»
در حالی که نگاهی به ساعتش میاندازد، ادامه میدهد: «پدر من هیچ وقت بین فرزندانش تبعیض قائل نمیشود. اما مادر شوهرم به دخترهایش بیشتر اهمیت میدهد و با آنها رفت و آمد بیشتری دارد.»
مینا. ع ١٥ ساله و کلاس دهم است. او نیز تبعیض بین دختر و پسر بخصوص در موارد تفریحات بیرون از خانه را قبول دارد؛ هر چند میگوید در خانه آنها این تبعیض کمرنگتر است.
خانم ٣٠ سالهای که خودش را مجرد معرفی میکند، میگوید: «نه تنها تبعیض میان دو جنس مخالف وجود دارد، بلکه در خانوادههای مختلف هم دیدگاههای متفاوتی دیده میشود. مثلاً من که بیرون میروم، تا آفتاب غروب نکرده باید به خانه برگردم. یا اگر بخواهم به خانه دوستم بروم، مادرم اجازه نمیدهد و میگوید محیط کوچک است؛ اطرافیان میگویند تا ساعت ١٠ دخترشان کجا بوده؟ در حالی که دوستانم یا دخترهای همسایه تا دیر وقت میآیند منزل ما و کسی به آنها ایراد نمیگیرد.»
با ناراحتی میگوید: «من حتی منزل عمو یا برادرم هم که میروم، مادرم میگوید همان جا باش تا خودم بیایم دنبالت. شاید علتش این باشد که در جامعه یک سری مسائل و آسیبها هست و همین باعث نگرانی خانوادهها میشود.»
خانم ٤٠ سالهای که فروشنده است، میگوید: «در بعضی خانوادهها ارزش بیشتری برای پسرها قائل هستند و توجه بیشتری به آنها میکنند. مثلاً برای پسر ماشین میخرند؛ ولی برای دختر نه. یا در مورد غذا خوردن همیشه غذاهای بهتر را به پسرها اختصاص میدهند. البته به نظر من این تبعیض کمتر شده و مثل زمانهای قبل نیست. درست است که خانوادهها باید با دخترشان صمیمی و نزدیک باشند؛ اما به نظر من بهتر است دختر با خانواده یا دوستانی به بیرون برود که والدینش از آنها شناخت کافی دارند. همچنین خواهر و برادرها باید با یکدیگر صمیمیتر باشند تا بتوانند حتی تا دیروقت با هم به بیرون بروند.
یک دختر ٢٥ ساله خودش را لیسانس بهداشت محیط معرفی میکند. او که به نظر میرسد دوست دارد در این مورد زیاد درد دل کند، میگوید:«در جامعه تبعیض بین دختر و پسر وجود دارد . مثلاً در مورد رانندگی هر اتفاق یا تصادفی که پیش میآید، خیلی وقتها شنیدهام که میگویند حتماً راننده یک خانم بوده است. یعنی در ذهن خیلی از افراد این مسئله هست که خانمها نمیتوانند راننده خوبی باشند.»
ادامه می دهد: «یا مثلاً در همین رشته کاری من، همکارانم آنقدر که از بازرسهای مرد حساب میبرند، از بازرس خانم حساب نمیبرند؛ با وجودی که خانمها خیلی بیشتر به کارشان توجه میکنند.»
وی میگوید: «ولی به نظر من نسبت به گذشته شرایط بهتر شده. برای این که در جامعه این تبعیضها کمتر شود، اول باید از خودمان شروع کنیم و اجازه ندهیم بقیه تبعیض قائل شوند. خودمان به خودمان احترام بگذاریم تا دیگران هم یاد بگیرند. اجازه ندهیم کسی بگوید چون فلانی مرد است، میتواند و ما نمیتوانیم. مردها هم باید به این مسئله توجه کنند و فکر نکنند به عنوان یک مرد هر کاری میتوانند انجام دهند و خانمها ارزش کمتری دارند. باید یاد بگیریم که: من از مرد نه کمترم، نه برتر و نه حتی برابر؛ من یک انسانم، یک زن. »
خانم ٣٨ سالهای که در حال قدم زدن در خیابان است، با جدیت می گوید: «چرا حرف پسرها را در خانه بیشتر قبول میکنند، ولی حرف دخترها را نه؟ اسلام بین زن و مرد حقوق مساوی قرار داده و تبعیض قائل نشده. اصلاً چرا پسرها میتوانند به خواستگاری بروند؛ ولی دخترها نه؟ اینها همه تبعیض است. »
خانم ٣٦ سالهای که مدرس دانشگاه است، میگوید: «حرف اول و آخر را همیشه پسرها در منزل میزنند. چرا پسرها سن تکلیفشان ١٥ سالگی است، ولی دخترها ٩ سالگی؟ از هر نظر دخترها محدودیت بیشتری دارند. از نظر فرهنگی و آموزشی خانوادهها را باید آموزش دهند و در این زمینه فرهنگسازی شود که محدودیت فقط مخصوص جنس مؤنث نیست. »
یک خانم آموزگار ٣٨ ساله نیز میگوید: «بله تبعیض است؛ از صف نانوایی گرفته تا مراتب بالاتر. در اکثر مهمانیها و مراسم ابتدا از آقایان پذیرایی میشود. در اتوبوسها چند ردیف جلو همیشه به آقایان اختصاص دارد. اینها نمونههایی از قوانین نانوشته در متن جامعه است که مردسالاری را نشان میدهد. دختران باید در اجتماع به جایگاه واقعی خود برسند تا بتوانند در سایه همین مقررات عملی به ایفای بهتر نقشهای همسری و مادری خود در آینده بپردازند. از نظر من بیشتر به این بهانه که دختر عقل و منطق عملیاتی کاملی ندارد و نادیده گرفتن احساس و عاطفه خدادادی که خدا در وجود دختر به ودیعه نهاده است، حقوقشان پایمال میشود. بیشتر پستهای مدیریتی نه تنها در بخش اجرایی، بلکه در بخش تحقیقات و آموزشی هم که خانمها میتوانند خوب ایفای نقش کنند، در اختیار آقایان است. البته ناگفته نماند که این تبعیض نسبت به گذشته کمتر شده؛ ولی تا به مرحله مطلوب برسد، راه زیادی در پیش است.»
وی ادامه میدهد: «ما خانمها نباید خودمان و تواناییهایمان را دست کم بگیریم. بلکه باید از قدرت فکر و استدلال عقلیمان بیشتر استفاده کنیم. »