منطقه «پلنگان» در ١٥ کیلومتری جنوب خاوری نی‌ریز واقع شده و نام این دره زیبا در فارسنامه ناصری و فرهنگ لغتنامه دهخدا نیز آمده است.
در قبالجات، نوشته‌ها، سندها و قراردادها، با نامهای «دهنه پلنگان»، «جبل پلنگان»، «کوهستان پلنگان» و «دره پلنگان» یاد شده است.
کوه‌های سر به فلک کشیده پیرامون دره پلنگان را احاطه کرده و در بخش شمالی آن، بین دو کوه فاصله است که به آن «دروازه» پلنگان می‌گویند و محل ایاب و ذهاب است.
از مرکز نی‌ریز تا انتهای «پلنگان» یعنی قُمپ (غمپ) جاده آسفالت شده. ادامه راه اما در اصطلاح عوام «مال‌رو» است؛ یعنی راه باریکی که فقط چهار‌پایان یا مردم پیاده می‌توانند از آن عبور کنند. (لغتنامه دهخدا)
از همین مسیر می‌توان پیاده به روستای ایج استهبان و حتی داراب رفت. در قدیم مردم از این مسیر برای خرید «بَر» انجیر به ایج می‌رفته‌اند.
در طول «دهنه پلنگان» از بشر و دره‌ی سیاه تا دروازه، رودخانه‌ای فصلی عبور می‌کند که کوه‌های پلنگان را به دو بخش تقسیم کرده. در سالهای ترسالی، از آب چشمه فصلی بشر که در حدود ده کیلومتری جنوب پلنگان است و همچنین چشمه‌سارهای مسیر، رودخانه پرآب می‌شود و حتی آب آن تا دریاچه نی‌ریز (بختگان) می‌رود.
کوه سمت باختر رودخانه را برآفتویی (BARAFTOUY) می‌گویند که به معنی سمت آفتاب و آفتابگیر می‌باشد. انجیرهای این بخش زودتر می‌رسد. سمت خاور آن را هم بَرنِِسِی (BARNESEY) به معنی سمت سایه می‌گویند که میوه‌های آن دیرتر می‌رسد.
جاده‌ی خاکی «پلنگان» را نخست محمد حسن‌خان فاتح فرزند امیرمحمدحسین‌خان فاتح ملقب به معاون‌الدیوان در سال ١٣٢٤ خورشیدی و زمانی‌که شهردار بود، احداث کرد.
یادش به خیر، هنگام ساخت جاده، دو نفر از کارگرها به نام یوسف و خلیل با هم نزاع می‌کنند و با بیل و تیشه به جان هم می‌افتند و سر همدیگر را می‌شکنند.
در دره پلنگان چشمه‌سارهایی با آب گوارا به اسامی «سُوِل‌زار»، «خرمنو»، «بیدبقال»، «دری‌سیاه»، «حسنی»، «احمدی»، «بِشر»، «قمپ» (غمپ)، خَنی‌گل (خنک‌گل)، «توم‌کُوْنا»، «رزی» و ... وجود دارند.
تعدادی باغ به نامهای «باغ نارو»، «باغ خرمنو»، «باغهای بیدبقال» و «باغهای بیشه» نیز چون نگینهایی سبز بر پهنه بختگان وجود دارند.
در باغ بیشه تعدادی درخت «سروناز» وجود دارد. از این درختان، سه درخت بسیار کهنسال و قدیمی است که کسی از قدمت آنها چیزی نمی‌داند.
زنده‌یاد حاج امیر فرزند علی فرزند نصیر فرزند درویش فرزند صادق نی‌ریزی که حدود صد سال عمر کرد، در اواخر عمر خود به نگارنده گفت: از سن و سال این سه درخت سروناز، از علی‌اکبر که او هم بیش از صد سال عمر کرد، در اواخر عمرش پرسیدم که گفت نمی‌دانم. از افراد مسن دیگر هم پرسیدم که آنها هم نمی‌دانستند. با این حساب می‌توان عمر این درختها را بیشتر از پانصد سال تخمین زد.
در پلنگان دو رشته کاریز وجود دارد. یکی به نام «نارو» که شخصی است و چند مالک دارد و پس از مشروب‌کردن «باغ نارو»، آب آن برای آبیاری باغ‌ها به شهر می‌آید؛ و دیگری «برنجزار» که در مالکیت شهرداری است و براساس برخی از شنیده‌ها دولت حدود سال ١٣٤٠ خورشیدی آن را در مالکیت شهرداری نی‌ریز قرار داد که البته درستی این تاریخ مشخص نیست.
پیش از آنکه آب این قنات به شهر آورده شود، با آن، زمین‌های «برنجزار» را کشت می‌کردند. شاید برنج هم می‌کاشته‌اند که به نام کاریز برنجزار و «زمین‌برنجزار» معروف بوده است.
در دهانه «پلنگان» انواع درختان وجود دارند از قبیل: ١- انجیر (در چند گونه)
٢- انار (در گونه‌های متنوع)
٣- به
٤- رَز (در چند گونه) در سابق در دره پلنگان شیره سنتی انگور تهیه می‌شد.
٥- بادام، گردو، سیب، آلو، بیدمشک، بخورک (الوک، بارشیک، بارشین) ارژن، بنه و...
بوته‌های طبی انغوزه، اُشترک، کتیرا و... از دیگر گونه‌های گیاهی پلنگان است.
همچنین انواع حیوانات و پرندگان نیز در این دره زیبا زیست می‌کنند که اکنون از برخی نشانی در دست نیست. نظیر: پلنگ، سیخور، کبک، انواع گنجشک، پازن، میش، بز، قوچ و...
