محمد جلالی، نی‌ریزان فارس: معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در حاشیه سفری که به نی‌ریز داشت پاسخگوی سؤالات ما بود.
دکتر محمدحسن طالبیان نی‌ریز و استهبان را دو منطقه مهم و تاریخی کشور خواند و گفت: برخی از آثار نی‌ریز مثل مسجد جامع کبیر نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح جهانی از آثار فاخر به شمار می‌رود چون این مسجد مربوط به قرون اولیه می‌باشد و خوشبختانه از وضعیت مناسبی برخوردار است.
وی در رابطه با ارائه راهکاری برای ثبت جهانی مسجد جامع کبیر نی‌ریز گفت: در مسئله ثبت جهانی این مسجد باید این را مدنظر قرار داد که سازمان میراث فرهنگی کشور سالانه در جهان یک پرونده بیشتر در اختیار ندارد و ثبت جهانی آثار بسیار محدود شده است به همین جهت پرونده‌های بسیاری در نوبت قرار دارند؛ اما مسجد جامع کبیر از وضعیت مناسبی برخوردار است و می‌شود برخی از مرمت‌ها را انجام داد و با موضوع مساجد قرون اولیه در یک پرونده زنجیره‌ای در آینده‌ای نزدیک این مسئله را انجام دهیم. در این مسجد سیر مسجد سازی را در قرون مختلف می‌بینیم.
همانگونه که مستحضرید مسجد جامع اصفهان با توجه به اینکه همه دوره‌ها در آن وجود دارد به عنوان یک مسجد ایرانی به ثبت جهانی رسیده است.
به هر حال ثبت مسجد نیاز به یکسری نکات فنی دارد و باید نکات میدانی آن هم انجام شود اما من معتقدم این مسئله انجام خواهد شد قاعدتاً نیاز به زمان دارد اما تمام تلاشمان این است که این مدت را کاهش دهیم.
طالبیان در مورد ویژگی‌های مسجد جامع کبیر نی‌ریز و وجه تمایز آن با دیگر مساجد کشور گفت: مسجد جامع کبیر نی‌ریز ویژگی‌های بسیار منحصر به فردی دارد. ساختار معماری و طرح معماری آن، فناوری به کار رفته در مسجد، نوع پوشش‌های طاق قوسی مسجد، کشیدگی، نما و دهانه‌های مسجد، پشته‌های بی‌نهایت ظریف، تکمیل مسجد در دوره‌های مختلف و محراب بی‌نظیری که در این مسجد وجود دارد در کمتر مسجدی می‌توان یافت.
نگینهای شهر نی‌ریز
وی در رابطه با بافت‌های سنتی شهر نی‌ریز و کارهایی که برای احیای آن می‌شود انجام داد گفت: متأسفانه در دهه‌های گذشته کم لطفی‌هایی نسبت به بافت مرکز شهر نی‌ریز شده است و بخش‌های زیادی از بین رفته و آثار کمی باقی مانده است. اما در شرایطی که موضوع میراث فرهنگی و گردشگری به یک موضوع مهم ملی تبدیل شده است باید به این آثار رسیدگی شود.
از بافت‌های قدیمی نی‌ریز شامل خانه‌های قدیمی، حمام، کاروانسرا و مساجد بازدید کردم. اینها نگینهای شهر نی‌ریز به حساب می‌آیند و اگر به آن رسیدگی نشود در آینده‌ای نه چندان دور اینها را هم از دست خواهند رفت.
نظر من این است که تفاهم‌نامه‌ای مابین میراث فرهنگی، سازمان بازآفرینی شهری وزارت راه و مسکن و شهرسازی، شهرداری و مالکین منعقد شود و کار احیاء آنها را شروع کنیم.
می‌توان از اماکنی که وضعیت اضطراری‌تری دارند شروع کرد و در ادامه این املاک را به تملک درآورد. به عنوان مثال شهرداری می‌‌تواند این اماکن را تملک کند و ما هم در مرمت به آنها کمک نماییم.
بنابراین با توجه به کسانی که از استان و مرکز کشور با من به نی‌ریز آمده‌اند تفاهم‌نامه را تنظیم خواهیم کرد و در جلسه‌ای با حضور تمام طرف‌ها در میراث فرهنگی یا وزارت راه مسائل را بررسی کنیم. بدون تردید از یک دستگاه نمی‌توان تمام منابع مالی را تأمین کرد و باید با استفاده از دستگاه‌های مختلف برای نجات این بناهای تاریخی گام برداشت.
