چندی پیش مطلب ارسالی توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری را در پاسخ به سؤال شهروندان جهت درج در صفحه تریبون آزاد می‌خواندم.
در آن مطلب که در هفته‌نامه نی‌ریزان فارس ١٧ اردیبهشت شماره ١٣١ صفحه ١٧ به چاپ رسید، آمده بود؛ «ارائه مجوز برای معدن جدید، به دلیل پوشش گیاهی موجود از جمله درخت اَرَس که از گونه‌های نادر و ممنوعه جهت واگذاری می‌باشد، از طرف این اداره رد شد و با وجود استعلام‌های پی‌در پی از طرف صنعت و معدن استان و مخالفتهای شدید و پیگیرهای شهرستان و اداره کل استان مبنی بر عدم واگذاری، متأسفانه این معدن از طریق ماده ٢٤ واگذار گردید.»
واژه اَرَس برایم ناآشنا بود. پیش خود فکر کردم اشتباه تایپی رخ داده و چنین درختی وجود ندارد. بنابراین گشتی در اینترنت زدم و اطلاعات خوبی در مورد این درخت اسرارآمیز بدست آوردم. در تعریف درخت ارس آمده بود:
«اُرس یا وَرس یا سرو کوهی که به نام های هُورَس، اَورَس، اُرسا، اَریس، اَرچا و اردوج نیز خوانده می‌شود، گونه‌ای سرو بسیار با ارزش و دیرزیست است که در مناطق کوهستانی و بیشتر در ارتفاعات بیش از ٢٥٠٠ متر می‌روید. این درخت دارای عمر طولانی بیش از دو هزار سال است و در برابر بیماریها و انگلهای طبیعی بسیار مقاوم است، چنان‌که آسیب انگلها تنها موجب دیسه‌مندی (فرم‌گیری) این گیاه و تنوع رخ و ریخت تنه و شاخه‌های آن شده که این خود به زیبایی و جوراجوری اشکال اُرس در گذر میلیونها سال فرگشت انجامیده است. ارس در ایران از جمله درختان حفاظت شده به شمار می‌آید که قطع آن ممنوع است. از دیرباز در فرهنگ ایران اُرس و سرو نماد جاودانگی و نامیرایی بوده است.»(١)
اما وقتی در دانشنامه آزاد یا همان ویکی‌پدیا درباره درخت ارس می‌خواندم، تصویری از مسجد جامع کبیر توجهم را جلب کرد. آری کهن درخت تنومند میان حیاط مسجد جامع کبیر، بر خلاف تصور خیلی از ما همان درخت ارس است که صدها سال و بلکه به اندازه این مسجد عمر دارد.
وقتی این را دیدم، پیش خود گفتم ای کاش قدیمی‌ترین درخت نی‌ریز زبان باز می‌کرد و تاریخ کهن این مرز و بوم را برای نسل ما بازگو می‌نمود.
پی‌نوشت:
١- سایت اینترنتی دانشنامه آزاد (ویکی‌پدیا)
